Guatemala’da Yolsuzluk Skandalının Diğer Boyutu

Guatemala Uluslararası Cezasızlık Komisyonu (CICIG)

Guatemala Uluslararası Cezasızlık Komisyonu (CICIG)**1997 yılında Guatemala Devleti ile Guatemala Ulusal Devrimci Birliği (URNG) arasında imzalanan barış anlaşmasının başlıklarından biri Hakikat Komisyonu idi. Bu Komisyonun raporunun Daha Sonraki Gelişmeler bölümünde Soruşturmalar alt başlığında bu komisyonun anlaşmaya istinaden kurulduğu ifade edilmektedir. isyandan.org’un notu/**, resmi olarak 2006 yılı Aralık ayında Guatemala hükümetinin talebi üzerine “Guatemala’da faaliyet gösteren yasadışı gruplar ve gizli güvenlik yapılarına operasyon düzenlemek” amacıyla Birleşmiş Milletler tarafından kuruldu.

Komisyonun kendi web sayfasında CICIG’in politik bir organizasyon olduğu, mali olarak “bağımsız” bir yapısı bulunduğu ve gönüllü katılım esasına göre çalıştığı iddia edilse de, CICIG’in merkezi New York’ta bulunuyor ve esasen ABD’den gelen katkılarla ayakta duruyor ki ABD 2013 yılına dek kuruma 21 milyon $ katkıda bulundu.

Washington bu yılın Eylül ayında, kurumun başına getirilen, paramiliter soruşturmaların deneyimli ismi eski sulh hakim yardımcısı Kolombiyalı Ivan Velasquez Gomez’in atama kararını memnuniyetle karşıladı.

ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden Mart ayında gerçekleştirdiği Guatemala ziyareti sırasında Otto Perez Molina’ya CICIG yönetiminin görev süresinin yenilenmesini kuvvetle tavsiye etti. Görev süresinin uzatılmadığı durumda ise ABD Kongresi’nin ülkede devam eden yolsuzluk ve dokunulmazlıklarla ilgili mücadeleyi hatırladığını ve ABD’nin, Honduras ve El Salvador’u da içeren Latin Amerika’nın Kuzey Üçgeni yardımını askıya alacağını duyurdu.

Başlangıçta organizasyonun kurulması talebi Guatemala’dan gelse de Otto Perez Molina bunun iç işlerine dışarıdan müdahale olduğunu söyleyerek öneriyi hemen reddetti. Cumhurbaşkanı bunu yaparken ülke bağımsızlığına müdahaleden mızırdanan ülke hakimleri ona destek olmuştu ki bu destekçilerden 18’i 2012 yılı Kasım ayında yolsuzlukla suçlanmıştı.

Görev süresinin uzatılması ile ilgili deklarasyon içlerinde din adamları ve iş adamları da dahil olmak üzere çok sayıda emek ve insan hakları grupları ile birlikte geniş bir kesim tarafından desteklendi ve ülkede büyük tartışmalara yol açtı.

CICIG organizasyonu sekiz yıllık başarılı çalışması sonucunda içlerinde eski bir başkan, bir polis şefi, eski savunma bakanı ve kamu görevlilerinin bulunduğu büyük yolsuzluk skandallarını açıklamış aynı zamanda adliye ve emniyet teşkilatı içerisinde yapısal reform değişiklikleri için hükümetten yardım istemişti.

Bir ay süren kitlesel halk baskıları sonucu Perez Molina çıkan siyasi krizi hafifletmek amacıyla cezasızlığa-son kurumunun görev süresinin 2 yıl daha uzatılmasını kabul etti.

CICIG eski Başkan Yardımcısı Roxana Baldetti’nin sekreteri de dahil olmak üzere onlarca kamu görevlisinin içinde olduğu büyük gümrük vergisi dolandırıcılığını ve kaçakçılık planlarını olduğu gibi açıklamaya karar verdi.

Guatemala Halkıyla Dayanışma Ağı Direktörü (NISGUA) Bridget Brehen Telesur’a “Onun doğru duruşuna ters olarak bu tesadüf değil, CICIG gümrük skandalının ortaya çıkmasıyla birlikte şaşırtıcı olarak başkan yardımcısından başkanlığına kadar tüm yollar açıldı,” dedi.

O zamandan beri “La Linea” olarak bilinen skandalda, Guatemala Kongresi yolsuzluk iddialarının araştırılması için sadece cumhurbaşkanı Perez Molina’nın dokunulmazlığının kaldırılmasını kabul etmişken daha sonra kapsam Baldetti’nin tutuklanmasını sağlayacak şekilde genişletildi.

Fotoğraf: AP Photo/Charlie Neibergall

Guatemala Kongresi’nin cumhurbaşkanının dokunulmazlığının kaldırılmasını görüşmek üzere toplandığı saatlerde Guatemalalı federal bir yargıç cumhurbaşkanı Otto Perez Molina’nın Salı günü ülkeyi terk ettiğini söyledi.

Başsavcı Thelma Aldana cumhurbaşkanına seyahat yasağı talep ederek yerel basına verdiği demeçte, “Perez Molina’nın dokunulmazlığı onaylandığında tutuklanması talep edilecektir bu yüzden onun ülkeyi terk etme ihtimali var,” dedi.

Orta Amerika ülkesi olan Guatemala 1960 – 1996 yıllarında ABD tarafından finanse edilen bir iç savaş yaşadı ve çoğu Yerli Halk Mayalar’dan oluşan 200 binden fazla Guatemalalı öldürüldü. Uluslararası Şeffaflık Enstitüsü tarafından yapılan 2014 Yolsuzluk Değerlendirme Endeksine göre yoksulluk oranlarının yüksek olduğu Guatemala yolsuzluk konusunda da dünyanın önde gelen ülkelerinden birisi durumunda.

6 Eylül’de yapılması planlanan genel seçimler “şartların uygun olmaması” nedeniyle ertelendi.

Kaynaklar:

http://www.telesurtv.net/english/analysis/CICIGs-Role-in-Guatemala-20150902-0032.html

http://www.telesurtv.net/english/news/Guatemala-Congress-Expected-to-Remove-Presidents-Immunity-20150901-0018.html