Vietnam, Laos ve Kamboçya

Domino etkisi

“Sonuçta, ‘domino etkisi’ ilkesini takip ederseniz geniş değerlendirmelere ulaşırsınız. Kurduğunuz domino dizisinin ilkini devirdiğinizde hızlıca geçerek kesinlikle bir sonraki olayı meydana getirecektir. Yani çok derin etkileri olacak bir parçalanmanın başlangıcı olabilir.” (Eisenhower)

Şüphesiz, Vietnam Savaşı Amerika Birleşik Devletleri’nin çok önemli savaşlarından biriydi ve bu savaşın sonuçlarının Güneydoğu Asya üzerinde büyük bir etkisi vardı.  Laos, Kamboçya gibi ülkeler ve özellikle Vietnam savaştan önemli derecede etkilendi. Tarihin uzun süren savaşlarından birisi olan Vietnam Savaşı’nı sürdüren ABD hükümetinin amacının, ABD’ye yönelik ‘komünizm ve göçmenlik felaketini’ bitirmek olduğu çok açıktır.

Laos, Kamboçya ve Vietnam, Güneydoğu Asya ülkelerindeki halkın bütün kesimleri üzerinde önemli etkiler bırakmıştır. Savaşın bitmesine rağmen komünizm ve göçmenlik bugün hala sorun olmaya devam ediyor. Yeni nesiller Vietnam Savaşı ile ilgili bir kere daha felakete maruz kalıyor ve bu felaketin uzun vadede etkileri bulunuyor.

“1975 yılında ABD / Vietnam savaşının sona ermesinden bu yana Vietnam’da çok fazla orman alanı tahrip edildi.  Savaş sonrası aşırı kereste kullanımı, (10 milyon ev, okul, hastane, yol ve sulama sistemlerinin yeniden inşası), yakacak odunların insafsızca toplanması, orman yangınları ve tarımda biçme-ve-yakma gibi asırlık-eski yöntemlerin kullanılmasıyla Vietnam her yıl yaklaşık 200.000 hektar orman alanını kaybediyor. Şu an ülkenin %40’ı çorak olarak kabul ediliyor.”  (greenleft.org.au)

Elbette, savaşın uzun vadeli etkileri Vietnam’da hala çok yakından hissediliyor. Buna ek olarak, Vietnam Savaşı sırasında ABD tarafından yapılan bombardımanın çevre üzerinde önemli bir etkisi var. Örneğin, ABD 1965’in başından 1968’in ortasına kadar  Vietnam’ın tüm topraklarında toplamda 11,3 milyon ton cephane tüketti. Ülkenin topraklarının % 1’i tamamen yok edildi. Ayrıca Vietnam ormanlarına dökülen herbisit miktarı da ülkedeki arazileri büyük ölçüde etkileyerek tahribatı hızlandırdı. (greenleft.org.au) Kuşkusuz, Vietnam Savaşı sırasında ve hatta sonrasında ekosistem tahrip ediliyordu ve diğer ülkelerde de domino teorisinde öngörüldüğü gibi özellikle çevrenin savaştan etkilendiği görüldü. Örneğin;

“… Vietnam tarlaları ve ormanları üzerine 80 milyon litre civarında, Kamboçya ve Laos’un kırsal alanlarına da bilinmeyen miktarda Herbisit püskürtüldü. Yan-ürün dioksin gibi son derece zehirli maddeleri içeren Herbisit, doğum kusuru olarak ortaya çıkan bir çeşit omurga hastalığı olan Spina bifida, tip 2 diyabet, sinirsel hastalıklar, bağışıklık ve endokrin sistemleri bozuklukları ile pek çok kansere neden olan kimyasallar içeriyor.” (nnn.se)

Laos ve Kamboçya’nın Vietnam Savaşı’ndan çevresel olarak aşırı derecede etkilendiğine şüphe yok. Bu iki ülkenin çöküşüne baştan sona dahil olan ABD hükümeti domino teorisinin doğru olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.

ABD hükümeti savaş boyunca tarafsız olan Laos ve Kamboçya’yı her zaman hedef gösterdi.  ABD, Laos’daki ABD’nin-yerleştirdiği sağcı diktatörlüğe karşı yoğunlaştırılmış bir savaş yürüten Pathet Lao direnişini bastırmak istiyordu. ABD Vietnam’a Laos üzerinden kısmi olarak sağlanan lojistik desteği kesmek istiyordu. Sonuç olarak, “ABD, 1965 ve 1973 yılları arasında iki milyon tondan fazla bombayı Laos üzerine bıraktı, bu miktardan daha fazlası 2. Dünya Savaşı’nda Almanya ve Japonya üzerine bırakılmıştı.” (Wilkerson) Gerçekten Laos ve Kamboçya, Vietnam savaşının bir parçası oldu.

“Kamboçya, 1960 yılında Vietnam Savaşı sırasında, Kuzey ve Güney Vietnam arasında bir taşıma güzergahı olarak görev yaptı. Çünkü Kamboçya Vietnam’a yakındı ve orada Vietkong askeri üsleri tespit edilmişti. Kamboçya savaş sırasında tarafsız kalmasına rağmen Amerikan güçleri bu üslerin varlığını neden göstererek 1969 yılında ülkenin ağır bir şekilde ve gizlice bombalanması kampanyası başlattı.” (pbs.org)

Amerika Birleşik Devletleri’nin 6 ay süren bombardımanında yüzbinlerce kişi öldü. (pslweb.org) Elbetteki, Vietnam Savaşı sonucunda Vietnam’ın daha da yıkılmasının nedeni, Laos ve Kamboçya’da süren savaş esnasındaki Vietnam deneyimlerinin alışkanlık haline gelmesidir.

“1975 yılında Vietnam’da ki komünist zafere, Laos ve Kamboçya’da da benzer komünist başarılar eşlik etti.” (countrystudies.us) Komünist ideal özellikle Kamboçya’ya büyük ölçüde sirayet etti.

“Komünist ideallerin yön verdiği Kızıl Kmer gerillaları, ormanlardan tüm ülkeye yayılan bir virüs gibi 1975-79 yılları arasında yaklaşık iki milyon Kamboçyalıyı öldürdü ve Komünist tarımsal idealler uğruna bunca yıkım ve yoketme gerçekleştirildi ” (Fletcher). Pol Pot’un yardımıyla bu komünist grup ülke nüfusunun yaklaşık % 15 – 20’sine tekabül eden 1,5 milyondan fazla Kamboçyalı’yı katletti. Bu yüz binlerce insanın “ölüm tarlaları” arasında idam edilmesi ile birlikte para ve mülk değersizleşmiş, şehirler tahliye edilmiş ve parçalanmıştır. (pbs.org) Tabii ki Kamboçya, komünist hükümet tarafından kontrol edilen tek ülke değildi.

“30 Nisan’da Viet Cong Saigon’u devraldı; Vietnam Komünist Partisi’nin egemenliği altında hızlı bir şekilde Kuzey ve Güney Vietnam’ı yeniden birleştirdi. 2 Aralık 1975’de Laos’da Lao Halkı Devrimci Partisi, Lao Halkı Demokratik Cumhuriyeti’ni ilan ettiğinde sonuncu Çinhindi dominosu da düştü. (Lao Komünist Partisi) 1975 yılının sonlarına doğru üç eski Fransız sömürgesi de komünist devlet olmuştu.” (Yang) Şüphesiz, Güneydoğu Asya ülkelerinin komünizm geçmesinden beri Amerika’ya belirli oranda göç oldu.

Amerika Birleşik Devletleri’nde Soğuk Savaş döneminde komünist olmayan partiler başta olduğu için Vietnam Savaşı’nda partilerinin (Egemen sınıf partileri, Ç.N) yenilmesiyle birlikte birçok göçmenin Vietnam, Kamboçya ve Laos’dan neden ABD’ye kaçtığı bellidir. (Yang) Özellikle Kamboçya’nın Vietnamlılarca istila edilmesinden sonra birçok Kamboçyalı Tayland’daki mülteci kamplarına firar etti ve tahminen 100.000’i de ABD’ye gitti. Daha iyi bir yaşam arayışı içinde kalabalık ve güvensiz teknelerle denizi geçen ve anavatanlarından kovularak devlet düşmanları olarak kabul edilen Laoslu ve Vietnamlı göçmenler birlikte, “tekne insanları” oldular. (pbs.org) Kuşkusuz, Güneydoğu Asyalılar ABD’ye zor bir yolculuk yaptı ve ilk yılların da yaşadıkları ayrımcılık çok can alıcıydı. Hala ülke içinde topluluk haline gelmek için uğraşıyorlar. bugün hâlâ birçok mültecinin ABD’de olduğu söyleniyor. Örneğin bugün itibarıyla bu ülkede yaşayan yaklaşık 175.000 Kamboçya kökenli kişi var. (pbs.org) Doğrusu, Vietnam Savaşı’nın en büyük etkilerinden biri Laos, Kamboçya ve Vietnam’dan yaşanan  göçtür.

Sonuç olarak, Vietnam Savaşı’nın başta Vietnam, Laos ve Kamboçya olmak üzere Güneydoğu Asya ülkeleri üzerinde bazı uzun ömürlü önemli etkileri oldu. Toprakların kullanılamaz hale getirilmesi ile ABD hükümetinin amacı olan ve Vietnam’ın bir defa yıkılmasıyla diğerlerinin de yıkılacağı domino teorisinin kanıtlanması ve savaş süresince komünizm ve göçmenlik ‘felaketinin’ bitivermesiydi. Her ne kadar bu ülkeler Güneydoğu Asya’da ki kötü sonuca yönelik zamanında ABD’ye tarafsız kalsalar da, Vietnam Savaşı kesinlikle tüm zamanların en kalıcı ve belirgin savaşlarından biri oldu.

Kaynak: http://aftermathvietnam.tripod.com/vietnam,-laos,-and-camboodia.html