15.06.2016

Günümüz Kolombiya’sındaki Paramiliter Durumun Doğasına İlişkin Üç Bakış Açısı –(II)

Kara Kartallar Kimlerdir? ^[1]Makale: http://www.las2orillas.co/quienes-son-las-aguilas-negras/

Dağıtılan paramiliter grupların parçalı yapısının oluşturduğu Kara Kartallar, Kolombiya Birleşik Öz Savunma Güçleri’nin (AUC) 2004-2006 yılları arasındaki dağıtılma sürecinin bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde başarısızlıkla sonuçlanması orta kademe komutanlarının ekonomik çıkarlarını sürdürmek istemeleri üzere ortaya çıkmıştır (yüksek kademe komutanların büyük bir bölümü tutuklu kalacakları ABD’ye iade edilmişlerdir). “Kara Kartallar”, devletin uyuşturucu ticaretine yoğunlaşmış paramiliter grupların artıklarına verdiği genel bir isimdir. İsimleri değişmiş olsa da bu yapılar gazeteci, avukat ve insan hakları savunucularına yönelik saldırılarını sürdürmektedirler. Siyasi eğilimleri ve merkezi bir önderlikten yoksun oluşları bu paramiliter grubu diğer suç çetelerinden ayırmaktadır.

Kara Kartallar ismini kullanan gruplar Narino, la Guajira, Magdalena, Bolivar, Kuzey Santander, Santander, Sucre ve Cordoba da dahil olmak üzere Kolombiya’nın 32 vilayetinin 20’sinde aktiftir. Yine de birbirinden bağımsız hareket eden bu gruplar merkezi bir komuta altında değildir. Kara Kartallar’ın her bir hücresi kendi bölgesinin hakimiyetine odaklanmışken Urabenos ve Rastrojos gibi diğer paramiliter gruplarla da rekabet halindedir.

Kara Kartallar’ın Kökenleri

AUC, bazılarının kökenleri 1980’lere dayanan federal biçimde örgütlenmiş ölüm mangalarından oluşmaktaydı. AUC’un gerillalara karşı savaşmak ve genellikle uyuşturucu ticaretiyle gerçekleştirilen para kazanmak gibi iki ana hedefi vardı. Carlos Cantana önderliğindeki bir klik AUC’un sağ bir siyaset olarak ideolojik amaçlarını vurgulama amacındaydı. Ama bu ideolojik bütünlük oluşturma denemesi, paramiliter yapıda çatlaklara ve daha da fazla bölünmelere yol açmıştır. Tüm bunların yanında, bölge hakimiyeti için birbirleriyle savaşan farklı grupların liderleri, bu çete savaşları esnasında binlerce sivile yönelik katliamlar gerçekleştirmiş ve binlercesini de topraklarından etmiştir. 15 Haziran 2003’te, AUC hükümetle müzakere etmeyi kabul etmiştir. Paramiliter güçlerini dağıtmaları ve hukuki süreçlerde işbirliği yapmaları karşılığında devlet paramiliter grupların yüksek kademe komutanlarına af sözü vermiştir. Bu müzakereleri takip eden bir dizi sürecin ardından 2006’ya değin 31.671 paramiliter grup üyesi “terhis” edilmiştir.

Fakat bu “terhis” ve barış sadece görüntüden ibaret kalmıştır. Paramiliter grupların büyük bir kesimi silahlarının yalnızca küçük bir kesimini teslim etmişlerdi. Bazı gençlere kendilerini paramiliter yapının üyeleri olarak tanıtmaları karşılığında paralar ödenmiş, orta kademe yapılar ise mevcudiyetini korumuştu. Tüm ülke boyunca, irili ufaklı silahlı gruplar şehirlerde halen aktiflerdi. Kırda ise, sivil görünüşlü eski paramiliter grup üyeleri yasadışı ekonomik faaliyetler yürütmeye devam ederlerken onların halktan gasp ettikleri toprak ve mallar da ellerinde kalmıştı. Koka plantasyonları bu çetelerin ellerindeydi, toprak sahiplerinden ve yerel işletmelerden haraç topluyorlar, insan hakları savunucularına saldırıları devam ediyorlardı. AUC’un haleflerinin çoğunluğu, artık gerillalara karşı savaşmaya pek ilgi duymamakta, bazı paramiliter gruplar gerilla gruplarıyla ittifak kurma denemesine bile girişmiştir.

İlk olarak Kuzey Santander vilayetinin Cucuta şehrinde ve Narino vilayetindeki gruplar, 2006’nın başlarında kendilerini Kara Kartallar olarak adlandırmışlardır. Kuzey Santander’deki grup yüksek ihtimalle, 1999’dan 10 Aralık 2004’teki dağılmalarına dek faaliyet gösteren ‘’Catatumbo Bloğu’’ adlı paramiliter grubun eski üyelerinden oluşmaktaydı. Narino’daki grup ise 30 Haziran 2005’te dağıtılan ‘’Güney’in Kurtarıcıları Bloğu’’nun eski üyeleriydi. Kendilerine Kara Kartallar adını veren diğer gruplar ise Antioquia, Karayip sahillerinde ve Cordoba’da ilk olarak 2007 yılında ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu gruplar tahminen AUC’un ‘’Kuzey Bloğu’’nu oluşturan 14 farklı grubun eski üyelerinin kurduğu gruplardır.

Bunun yanında, ‘’Kara Kartallar’’ uyuşturucu ticareti gerçekleştiren eski paramiliter yapıları adlandırmak için Kolombiya basını tarafından kullanılan bir ad olmuştur. Örneğin, Daniel Rendon Herrera’nın liderliğindeki Elmer Cardenas Bloğu’nun eski üyelerinin oluşturduğu ve sonrasında Urabenos olarak bilinecek gruptan Kolombiya basınında ‘’Uraba’nın Kara Kartalları’’ adıyla geçmekteydi. Antioquia ve Cordoba’da faaliyet yürüten, bir zamanlar AUC’un parçası olan gruplara ise ‘’Kuzey’in Kara Kartalları’’ denmekteydi. Aynı zamanda, bu gruplar avukatları, insan hakları savunucularını ve sendika önderlerini tehdit ettiklerinde ‘’Kara Kartallar’’ ismini kullanmaktalardı. Paramiliter gruplarca topraklarından edilen insanlar adına toprak talebinde bulunan toplumsal yapılar ve aktivistler yine benzeri tehditlere maruz kalmışlardır. Kara Kartallar’ın tehdit ettiği kurumlar arasında araştırma enstitüsü Nuevo Arco Iris ve Washington Office for Latin America da vardır.

Kara Kartallar’ın ortaya çıkışı, yanında bir sürü suç çetesinin de palazlanmasıyla sonuçlanmıştır. Bu suç çeteleri, Kara Kartallar gibi uyuşturucu ticaretine ve suikastlere yoğunlaşmıştır. Indepaz’ın 2006’da gerçekleştirdiği bir araştırmaya göre tüm ülke çapında faaliyet yürüten 62 ayrı paramiliter grup bulunmaktaydı. Bu gruplardan bir bölümü Kara Kartallar ismini insanlar arasında korku yaratmak ve daha kolay haraç toplamak için kullanmış olabilirler. Kara Kartallar’ın sistematik bir şekilde faaliyet yütüttüğüne dair çok az kanıt vardır. Kara Kartallar daha ziyade AUC’un vahşi taktiklerini ve siyasi söylemlerini benimseyen grupların ortak kullandıkları bir isimdir.

Kara Kartallar’ın Faaliyet Tarzı

Kara Kartallar’ın üst kademe komutanları genellikle hükümetle müzakereye yanaşmamış, “terhis” edilmiş paramiliterlerden oluşmaktadır. Alt kademeler ise daha ziyade uyuşturucu ticareti odaklı faaliyetler yürütmektelerdir. Kara Kartallar eski paramiliter yapıların geliştirdikleri suç ağlarını devam ettirseler de benzer bir askeri taktiksel ya da hiyerarşik yapıyı benimsememişlerdir. Şu anda görünen o ki Kara Kartallar’ın farklı gruplarının aralarında sistematik bir ilişki bulunmazken bu gruplar geniş çaplı bir faaliyet yürütecek federal bir yapıya da sahip değillerdir. Ayrıca Kolombiya’dan başlayan uluslararası kokain ticaretini de Kara Kartallar kontrol etmemektedir.

Kara Kartallar bir bölgedeki aktifliklerini göstermek için genellikle el ilanlarından yararlanmaktadır. Bu el ilanları diğer çetelere karşı savaş ve sokağa çıkma yasakları ilan edildiğinde ya da bölge halkı ‘’toplumsal bir temizlik’’le (fahişeler, uyuşturucu kullananlar ya da ‘’gerilla sempatizanları’’ olarak sayılan sendikacılar ya da entellektüeller) tehdit edildiğinde kullanılmaktadır. Bu zamanında AUC’un belirlenmiş bir bölgede sert bir hakimiyet kurmak için kullandığı retoriğin aynısıdır.

Kara Kartallar özellikle AUC’un ekonomik çıkarları için büyük önem taşıyan bölgelerde palazlanmıştır. İlk grupların Catatumbo, Kuzey Santander ve Narino’da ortaya çıkmış olması kayda değerdir. Bu bölgeler koka bitkisinin en çok ekildiği ve aynı zamanda da ‘’terhis’’ edilmiş paramiliterlerin de mesken tuttuğu bölgelerdir. Kokanın varlığı bölgedeki uyuşturucu tüccarları arasında büyük bir rekabet yaratmaktadır. Bu ilk evrenin ardından Kara Kartallar ana uyuşturucu hatlarının yoğun olduğu Cordoba eyaletinin güneyinde belirmeye başlamıştır.

Kokain ticaretinde pay sahibi olma iştahı yanında toprak sahipliği ve doğal kaynakları yağmalama iştahını da getirmiştir. AUC’un Cordoba’da köylülere yönelik mülksüzleştirme saldırılarını gerçekleştirdiği benzer yerlerde şimdi Kara Kartallar vahşet saçmaktadır. Kara Kartallar, defalarca, toprak talebinde bulunan bazı aktivistleri öldürmekle suçlanmıştır. Santander’de de aktivistlere yönelik benzer tehditler gerçekleşmiştir. Bunun yanında Kara Kartallar son dönemlerde Sucre, Choco ve Antioquia’nın Uraba bölgesinde sayısız toprak gaspı gerçekleştirmiştir.

2011’de, toprak gaspına maruz kalanlara topraklarının iade edilmesini ve çatışmaların diğer mağdurlarına tazminat ödenmesinin yolunu açan yasanın onaylanmasının sonucunda toprak gasplarından ekonomik çıkar sağlamış kişi ya da grupların Kara Kartallar’la ittifak gerçekleştirme tehlikesi belirmiştir. Kolombiya’daki özelleştirmeler ve bölge halklarının topraklarına göz koyan maden, petrol ve tarım projeleriyle beraber, bu projelere karşı mücadele veren grupların ya da kişilerin Kara Kartallar tarafından hedef alınma riski de artmaktadır.

devam edecek…

Yazının ilk bölümüne buradan ulaşabilirsiniz…