19.08.2020

Venezuela: İkinci Bölüm: Pancha Vázquez Komünü

Bolivarcı Devrim’in az bilinen bir yönü olan Komünler ve komünal devletin gelişimi, eski Başkan Hugo Chavez tarafından ortaya konan 21. yüzyıl sosyalizmi perspektifinin ayrılmaz bir parçasıdır.

Bu yazı dizisinde, bu son derece ilginç yapıların ne anlama geldiğini, nasıl uygulamalar ortaya koyulduklarını ve Bolivarcı Devrim’in emperyalizmin siyasi ve ekonomik saldırganlığına maruz kaldığı koşullarda ne ifade ettiğini analiz edeceğiz.

Apure eyaletindeki Rómulo Gallegos belediyesi, geleneksel Venezuela müziği ve dans festivalleriyle meşhur bir kasaba olan Elorza’yaya ev sahipliği yapmaktadır. Chavez’in liderlik ve militanlık özelliklerini, 1980’lerde ilk siyasal çalışmalarını yaptığı Elorza’da da geliştirdiği söyleniyor. Elorza’nın zengin tarihi ve kültürünün dışında Rómulo Gallegos kırsalı büyükbaş hayvancılık ve süt ürünleri üretiminde Venezuela’nın önde gelen bölgelerinden biridir.

2014’te Arauca Nehri kıyılarına yayılmış on dört komünal topluluk, Pancha Vásquez Komünü’nü kurmak için bir araya geldi. Bu komün 938’den fazla aileyi ve 900 aile çiftliğini bir araya getirdi. Komün Rómulo Gallegos belediyesinin yanı sıra komşu Munoz belediyesinin de bir parçasını topraklarına dahil ederek 100 bin hektardan fazla alana yayıldı.

Bu bölgenin toprağı oldukça verimli olsa da yerel halk başka bölgelerde üretilen pirinç, şeker ve un gibi endüstriyel ürünleri bölge dışından karşılıyor. Komün Kolombiya sınırındadır. Bu da temel gıda maddelerinde kıtlığa yol açıyor ve fiyatların aşırı yükselmesine neden oluyor.

2015’teki büyük spekülasyon, stokçuluk ve kaçakçılık dalgası Pancha Vásquez Komünü sakinleri üzerinde derin bir etki yarattı. Komün bu zorlu krizi, temel gıda maddelerini komünal dağıtım kanalları ağı inşa ederek çözdü.

Halkın Gıda Komitesi deneyimi, Pancha Vásquez Komünü’nü siyasi olarak güçlendirdi ve hızla daha farklı, daha dinamik dağıtım deneyimlerine önayak oldu.

“Komünün üstlenmesi gereken bir diğer mesele de kapitalist ticaretten farklı, komşularımızı ya da halkımızı soymayan daha insancıl, daha adil, daha dayanışmacı bir ticari faaliyetin gerçekleştirilmesidir. Çünkü kapitalizm herşeyin fiyatını artıran vahşi bir ekonomidir. Yeter! Adil, dayanışmacı fiyatlar belirlemelisiniz … yeni bir ticaret sistemi; yeni bir üretim sistemi ve üretim araçları veya toprak, hammaddeleri işlemek için makinalar…

Bu koşullarda toplumun elindeki bilgi komünün elindedir.”

Hugo Chávez 11 Haziran 2009

Asfalt yolların olmaması, komündeki çiftçilerin ürünlerini dağıtma kapasitesini olumsuz etkileyerek onları, ürünlerine son derece düşük ücretler ödeyen ve ardından bu ürünleri şehir merkezlerinde büyük kârlarla satan aracıların insafına bırakıyor.

Bu sorunun üstesinden gelmek için Pancha Vásquez Komünü, işlenmiş gıda ürünlerinin yerele doğrudan dağıtımını garanti altına alan bütünlüklü yeni bir mekanizma kurdu. Kollektif topraklara sahip olan diğer kırsal komünlerden farklı olarak komün, toprak mülkiyeti olmamasına rağmen, komün bölgesinde yaşayan çiftçilerle güçlü bir güven ilişkisi kurdu. Bu ilişki, yerel olarak üretilen et ve peynir gibi ürünlerin, ulusal düzeyde kamu ve karma mülkiyetli işyerlerinde ki işçilerle ve sendikalarla olduğu kadar diğer komünlerin ürettiği sanayi ürünleriyle de takas edilmesinin önünü açtı.

Pancha Vásquez topraklarındaki tüm çiftlikler sığır yetiştiricisi olmasa da dağıtım sisteminin dışında bırakılmadılar. Ürünler takas edildiğinde, komünal topraklardaki tüm ailelerin yanı sıra komşu komünler de bu ürünleri satın alma olanağına sahip oldu. Bu dayanışma, devrimci ruhun teşvik edilmesinin yanı sıra, kırsalda sosyalist bir kalkınma modeli olarak komüne ve halk iktidarına bağlılığın geliştirilmesinde önemli bir rol oynadı.

Pancha Vásquez Komünü, aracılık sorununa dair başka yerel çözümler de üretti. Komün, küçük ölçekli çiftçiler için 2014 yılında ortak bir açık hava pazarı kurdu. Yerel çiftçiler her Cumartesi ürünlerini doğrudan Elorza’daki tüketicilere satmak için genellikle Arauca Nehri’nde kanolarla pazara geliyorlar.

Pancha Vasquez Komünü ve yakın bölgelerdeki yerel çiftçilerden oluşan bir meclis, üreticiler ve tüketicilerin mutabık kalacağı adil fiyatları garanti etmek amacıyla ürün maliyetlerini analiz etmek için düzenli olarak toplanmaktadır.

Pancha Vásquez Komünü’nün tarımsal üretim için böylesine önemli bir bölgedeki gıda dağıtımını kontrol etmesi küçük bir başarı olarak görülmemelidir. Bunu sağlamak ve daha ileriye gitmek için bir kısmı devlet aygıtının içinde olmak üzere güçlü düşmanlar edindiler.

Komün, bu engellerin devrimci coşkuyu kırmasına izin vermedi. Komün sözcülerinden Juan Fernández, “Chavez’in ‘siyasi darkafalılık’ın ortaya çıkabileceği konusunda uyardığını ve “komünlerin belediye başkanı ofislerinin veya siyasi partilerin uzantıları olamayacağını… komünlerin halka, örgütlü halk iktidarına ait olduğunu” hatırlatıyor.

Pancha Vásquez Komünü’nün titizliği, şeffaflığı, yaygın örgütlülüğü ve yorulmak bilmeyen emeği tüm zorluklara rağmen toplulukların büyümeye devam etmesini sağladı. Şu anda komün, asfalt yollar yapmak, borç verip tasarruf hesabı açan banka yerine tarımsal makina ve ürünler dağıtan komünal bir banka kurmak için çalışıyor. Komün ekonomisini kolektif tarımsal üretimle güçlendirmek amacıyla, komşu arazileri komün topraklarına dahil etmeye çalışıyorlar.

Beş yıldır faaliyet sürdüren Pancha Vásquez Komünü, komünal ekonominin ve komünal devletin gelişiminde gerçek bir güç olduğunu gösterdi. Bu komün, komünün bir örgütlenme ve hesap verilebilirlik alanı olarak yaşam koşullarının iyileştirilmesinin yanı sıra sosyalizmin yapı taşlarının döşenmesi için de bir referans noktası haline gelmiştir.