31.07.2017

Güneybatı Afrika Halk Örgütü (SWAPO) Kurucularından Afrikalı Önder Andimba Toivo ya Toivo’nun Mirası

9 Haziran 2017’de, 93 yaşında kalp krizi sonucu yaşamını yitiren Ovamboland Halk Örgütü, OPO (1959) ve SWAPO’nun kurucularından Herman Andimba Toivo ya Toivo, on yıllar boyunca Namibya ve Güney Afrika halklarının kurtuluşu için mücadele yürütmüştür.

Herman Andimba Toivo ya Toivo, yaşamının 16 yılını Nelson Mandela, Walter Sisulu, Ahmed Kathrada, Govan Mbeki ve diğer Afrika Ulusal Konseyi (ANC) liderleriyle birlikte Robben Adası’nda tutsak olarak geçirmiştir. Toivo, ırkçı-sömürgeci Güney Afrika Birliği’nin 1. Dünya Savaşı öncesi sömürgeleştirdiği Namibya’daki sömürgeci düzeni yıkabilmek için yürüttüğü mücadele yüzünden tutuklanmış, yargılanmış ve suçlu bulunmuştu.

Toivo ölümünün ardından Namibya devlet başkanı Hage Geingob tarafından ulusal yayında anıldı. Namibya devlet başkanının yanı sıra eski SWAPO lideri Sam Nujomo, yardımcısı John Nauta aracılığıyla başsağlığı dilemişti. Uzun bir süre boyunca Toivo’nun müttefiki olan ANC de, Güney Afrika Radyo ve Televizyon Kurumu’nda tutsaklık dönemi süresince Güney Afrika’da bulunan Toivo’nun hayatını ve Afrika halklarına kazandırdıklarını ele alan bir program yapmıştı.

Hem Namibya’da hem de Güney Afrika’daki maden işçilerinin maruz kaldıkları olağanüstü sömürü ve ırkçı baskıya ilişkin delilleri ve tanıkların verdikleri ifadeleri Birleşmiş Milletler’e sunan Toivo, Güney Afrika’dan ihraç edilmiştir.

19. Yüzyılın sonlarına doğru Almanya tarafından sömürgeleştirilen Namibya’da ortaya çıkan toplumsal çelişkiler, 1904’te Herero ve Nama’da halkı isyana teşvik etmiş, bu isyan vahşi bir katliamla bastırılmıştır. Binlerce Afrikalı, Alman Emperyalistleri tarafından acımasızca katledilmiş; on binlercesi ise çalışma kamplarında açlık ve hastalıklar sonucu ölmüştür.

Yeraltı kaynakları açısından zengin olmasının yanı sıra, Atlantik Okyanusu’na geçiş sağlaması ve Walvis Bay’deki limanı dolayısıyla Namibya emperyalistler için önemli bir yer olmuştur. 1. Dünya Savaşı’nın ardından, Almanya’nın Afrika’daki sömürgeleri İngiliz ve diğer Avrupa emperyalistlerinin eline geçmiştir.

Aparteid rejiminde kitlelerin bilinçleri, kötüleşen koşullarına paralel olarak gelişmekteydi. 1950’lerin sonlarında, örgütsel ve ulusal kurtuluş konularında niteliksel bir sıçrama gerçekleşti. 1959’da kurulan OPO, 1960 yılında SWAPO’ya dönüştürüldü.

1966’da, Toivo SWAPO’nun silahlı kanadı olan Namibya Halk Kurtuluş Ordusu’nun (PLAN) ilk kadrolarını savaş eğitimi almaları için Çin Halk Cunhuriyeti’ne yollamıştı.

Kurtuluş hareketinin birçok yasal ve siyasi manevrası sonucunda, Birleşmiş Milletler aparteid rejimin Namibya üzerinde hakimiyet kurarak uluslararası yasaları ihlal ettiğini ilan etti. 1967’de Namibya için Birleşmiş Milletler Konseyi kuruldu. Sonrasında, Birleşmiş Milletler’in 1978’de kabul ettiği yasa tasarısıyla SWAPO Namibya halkının tek meşru temsilcisi olarak tanındı.

1988’de Angola’da Angola ordusu, SWAPO/PLAN güçleri ve on binlerce Kübalı uluslararası savaşçının Güney Afrika Savunma Güçleri’ni yenmesiyle Namibya iktidarının Namibya halkına teslim edilmesine ilişkin görüşmeler de başlamış oldu. Birleşmiş Milletler tarafından denetlenen 1989 Kasım seçimleri gerçekleşti ve 21 Mart 1990 yılında SWAPO önderliğinde Namibya bağımsızlığını ilan etti.

Afrika halklarının kurtuluş mücadelesinde yer alan önemli liderlerden biri olan Toivo, 1984’te serbest kalmasının ardından SWAPO’nun genel sekreteri olmuştur. Toivo, Namibya’nın bağımsızlığını ilan etmesinin ardından 1990’dan 2006’ya dek Namibya’nın Madencilik Bakanı olarak görev yapmıştır. Ölümünden hemen önce Havana’daki Küba Cumhuriyeti ile Dayanışma İçerisindeki Afrika Devletleri Konferansı’nın başkanlığını yapmıştır.