Armando Carmona: İnsani Yardım Adı Altında ABD’nin Paraguay Darbesi – I (truth-out.org)

USAID ve Paraguay’daki Sosyal Hareketlerin Kriminalizasyonu

Paraguay’daki sivil örgütler ve halk hareketleri tarafından örgütlenen #somosobservadores  kampanyası, üç yıl önce özel hareket polisleri tarafından gerçekleştirilmiş, çiftçileri hedef alan Curuguaty katliamına dikkat çekme amacıyla yürütülüyor.

Katliam 15 Haziran 2012’de, Özel Operasyonlar Bölümü (GEO)’den 300’den fazla özel hareket polisi, hayli değerli bir araziyi işgal etmiş olan 60 kadar campesino çiftçisini zorla çıkartmak için harekete geçtiğinde gerçekleşti. Uzun menzilli ateş ve çatışma sonrasında 11 campesino çiftçisi ve 6 polis hayatını kaybetti. Paraguay’ın askeri diktatörlüğünün 1989’da son bulmasından beri eşi görülmemiş olan bu şiddetle tüm ülke sarsılırken, olay Kongre tarafından merkez soldaki başkan Fernando Lugo’nun devrilmesi için mazeret olarak kullanıldı. Üç sene sonra, 13 campesino çiftçisi cezai kovuşturma ve yargı ile karşı karşıya. Ancak #somosobservadores kampanyası 11 çiftçinin öldürülmesi ile ilgili hiçbir polis ya da yetkilinin bugüne kadar soruşturulmamış olduğunu gündeme taşıdı.

31 Temmuz 2015’te, Paraguay Kongresi’nden 10 temsilci Başkan Horacio Cartes’e ‘tam kapsamlı ve tarafsız bir soruşturmanın henüz gerçekleştirilmemiş olduğunu…(ve) uluslararsı insan hakları örgütlerinin, soruşturmaların polis lehine çarpıtıldığını işaret ettiğini’ ifade eden imzalı bir mektup gönderdi.

Başkent Asunción’da merkezi bulunan Paraguay İnsan Hakları örgütünün koordinatörüne göre, toprak ve toprak reformu için mücadele edenlere yönelik yargısız infaz ve kaybetme suçları sistematik olarak cezasız bırakılıyor. Örgüt, Amerikalılar Arası İnsan Hakları Komisyonuna gönderdiği raporda halk hareketleri ve köylü liderlerine yönelik 115 yargısız infaz ve kaybetme vak’asını, bu vak’alardaki cezasızlığı ve artan şiddet ile halk hareketi içerisindekileri hedef alan tehditleri ihbar etmişti. Doğrudan bu davalarla bağlantısı olmamasına karşın, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (United States Agency for International Development -USAID) Paraguay hükümet organlarını yönlendirerek ve halk hareketleri ve çatışmaların arttığı yerlerde askeri gücü destekleyerek bu vak’alarda önemli bir rol oynamıştır.

Curuguaty Katliamının Görgü Tanıkları Anlatıyor

Nestor Castro, 5.000 akrelik araziyi işgal etmiş olan çiftçilerin 2012 yılında Curuguaty’i basan elit polis gücü tarafından zorla çıkartıldığı olaylar nedeniyle yargılanacak olan 13 köylüden biri.

Olaydaki polislerin tanıklıklarına göre çiftçiler polis birimini pusuya düşürmeye çalıştı, bu da polisi ateş etmek zorunda bıraktı. Ancak, resmi tanık ifadelerinin sadece polislerce verilmiş olması –bu sırada olaya dahil olan çiftçilerin çoğu yaralı ve hastanedeydi, ya da infaz korkusu nedeniyle saklanıyordu- polisin sahip olduğu cezasızlık imtiyazının derecesini gözler önüne seriyor. Bugüne kadar Curuguaty katliamını kurgulayan ve aklayan hiçbir yetkili yargılanmadı. Dava, uluslararası gözlemcilerin ve bağımsız analistlerin kırmızı bayrak göstermelerine ve çiftçilere yöneltilmiş suçlamaların geçerliliğine ilişkin soruların oluşmasına neden olan ‘uygunsuzluklarla’ dolu.
Üç yıldır ev hapsinde olan Castro, Truthout’a dava ve toprak mücadelesinin niye onun için hala önemli olduğu hakkında konuştu. ‘Daha dün gibi hatırlıyorum’ diye ifade ediyor. ‘Polis, ateş, helikopterler…gerçekten korkunçtu, benim için çok acı vericiydi…Çok kötü yaralanmıştım. Kurşun yemiştim…Çenemin tamamı dayaktan mahvolmuştu. Neredeyse ölüyordum.’

Nestor konuşmasına devam ederken, katliamın hayatını nasıl etkilediğini anlattı. Bütün ailesi toprak mücadelesinin içindeydi. Kardeşlerinden biri katliamda hayatını kaybetti, diğeri ise yaralandı. Ayrıca, ‘on yoldaşım da öldürüldü’ diye ekliyor.

Castro, ‘Toprak bizim için hayati, oradan besleniyoruz…bu şekilde bir ev inşa edebilir, aile kurabiliriz’ diye açıklıyor. Onun ve birçoklarının bir parça toprak için mücadele etmesi işte bu yüzden. 13 çiftçi de masum olduklarını beyan ediyor ve soruşturmalar ve raporlar sırasında ortaya çıkan usulsüzlükleri ve çelişkileri gidermek için mücadele ediyorlar. Savunmaya göre köylülerin silahlı olduklarına dair hiçbir kanıt olmamasına rağmen bazıları taammüden adam öldürme suçu ile yargılanıyor.

Çiftçilerin yargılanması yaklaşırken savunma da dosyadaki usulsüzlükleri temizlemeye çalışıyor. 13 köylüye yöneltilen suçlar yasa dışı işgalden suç örgütü kurmaya kadar uzanıyor. Dokuz çiftçi ise altı polisin ölümünden sorumlu tutuluyor. Yargılanacak olan 13 çiftçinin avukatı olan Victor Azuaga’ya göre köylüler şüpheli kanıtlar ile yargıç cephesindeki ön yargıdan kaynaklanan usulsüzlükler nedeniyle davanın düşmesini savunuyorlar. Azuaga Truthout’a ‘köylülerin polisleri öldürmekle suçlanırken çiftçilerin taşıdıkları silah olarak saçma atan silahların gösterildiğini ancak hem çiftçilerin hem de polislerin otomatik silahlarla öldürülmüş olduğunu, bunun da köylülerin polislere ateş etmemiş olduklarını ortaya koyduğunu çünkü Paraguay’da sadece polislerle askerlerin otomatik silah taşıyabildiğini’ anlattı.  Azuaga sözlerine şöyle devam etti: ‘Köylüler politik olarak infaz ediliyor…sadece çitfçilerin yargılanması haksız…polisler öldü ama çiftçiler de öldü, ancak polisler cezasız kalıp  özgürce dolaşırken sadece köylüler suçlanıyor.’

Halk hareketi içindekiler ve toprak mücadelesi verenler söz konusu olduğunda bu tarz adaletsizlikler Paraguay’da olağanlaşmış durumda.

Militerleşme ve Kriminalizasyon

Paraguay’da eylemciler toplumun militerleşmesine ve yerel halk hareketlerinin kriminalize edilmesine karşı mücadele veriyorlar. Bu direniş hareketinde yer alanlardan biri de bütün Latin Amerika’da militerleşmeye karşı mücadele eden gruplardan oluşan insan hakları ağı, Paraguay’da Barış ve Adalet İçin Hizmet (İspanyolca’daki kısaltması SERPAJ) örgütüdür. Örgüt militerleşmeyi ‘otoriterleşme, şiddet, körü körüne itaat, ötekileştirme ve toplumun baskılanarak kontrolünü besleyerek gündelik hayatımızın bir uzantısı olarak tezahür eden politik, ekonomik, sosyal ve kültürel tahakküm sistemi’ olarak tarif ediyor.
Paraguay’da Barış ve Adalet İçin Hizmet örgütünden Cristina Coronel Truthout’a şu şekilde aktarıyor:

Sosyal  hareketlere, özellikle de toprak mücadelesi veren çiftçi hareketlerine destek veriyoruz… Bize göre Paraguay’daki asıl mücadele toprak mücadelesidir. Elimizde ülke topraklarının %85’ini nüfusun %2’sinin elinde tuttuğuna dair veriler var.

USAID’a dair eleştiriler Kuzey Zon Girişimi programlarının toprak hakkı ile ilgili önemli sorunları gözardı ettiğini işaret ediyor.

‘Bunun çok büyük yan etkileri var’ diye devam ediyor Coronel. Bu etkilerden birisi de halk hareketi örgütlenmelerinin güçlü olduğu alanlar başta olmak üzere kırsal bölgede artan sürekli asker ve polis varlığıdır. Paraguay polisi ve askeri yıllarca ABD tarafından eğitildi, El Espectador’da yayınlanmış bir rapora göre ise Paraguay askerleri gerillanın nasıl püskürtüleceği üzerine Kolombiya ordusu tarafından verilen özel hareket eğitimlerine katıldı. Kolombiya, ABD ordusu ve diplomatik girişim ile uyuşturucu kartellerine ve gerilla gruplarına karşı yürütülen savaş, ABD’nin bölgede sahip olmak istediği hakimiyet için bir çeşit model olarak kullanıldı ve ABD kendi ekonomik ve politik çıkarlarını garanti altına almak adına benzer yöntemleri Paraguay gibi ülkelerde giderek artan bir yoğunlukta uyguluyor.

Paraguay’ın polis gücü içinde ülke çapında etkin olan birkaç birim bulunmaktadır. Giderek artan bir şekilde, askeri güç ve GEO özel hareket birimleri sosyal hareketlerin güç ve etki kazandığı yerlerde konumlandırılmaktadır. Uyuşturucu kaçakçıları ve gerilla isyanları ile mücadele mazereti ile sosyal hareketlerin artan bir şekilde kriminalize edilmesinde pay sahibi olan bu güçler toprak mülkiyetinin belli bir nüfusun elinde kalmasında da önemli bir rol oynamışlardır. Bu birimler sadece büyük toprak parçalarının küçük bir nüfusun mülkiyetinde olduğu sisteme hizmet etmekle kalmıyor, Cristina Coronel’e göre aynı zamanda kriminalizasyonun derinleşmesinde de etkili oluyorlar. Coronel güvenliğin sadece polis yerine hem asker hem de polisin elinde olmasının etkisinin çok daha farklı olduğunu söylüyor. Her ikisi birlikte sosyal hak mücadelelerinin kriminalize edilmesini derinleştiriyorlar.

Coronel sözlerini ‘Curuguaty’da olanların kriminalizasyonun ve adaletin saptırılmasının açık bir örneği olduğunu’ ifade ederek tamamlıyor. Bu katliam aynı zamanda kurumların nasıl tarım endüstrisinin çıkarına çalıştıklarına dair de açık bir örnek teşkil ediyor.

Yazının devamına buradan ulaşabilirsiniz.

Truthout sitesinden izin alınarak çevrilmiştir.